αερομοντελισμός

Τεχνική κατασκευής και χρησιμοποίησης αερομοντέλων, δηλαδή μικρών ομοιωμάτων πτητικών συσκευών, τα οποία μπορεί να είναι είτε στατικά, με πιστά αντίγραφα πραγματικών αεροσκαφών σε όλες τις λεπτομέρειες, είτε, το συνηθέστερο, ιπτάμενα. Τα ιπτάμενα αερομοντέλα κατασκευάζονται με βάση τις λειτουργικές απαιτήσεις της κάθε κατηγορίας και συνεπώς στις εξωτερικές τους γραμμές διαφέρουν αισθητά από τα πραγματικά αεροσκάφη με εξαίρεση τα λεγόμενα ιπτάμενα αντίγραφα. Ο α. ξεκίνησε περίπου στα τέλη του 19ου αι. με σκοπό να ερευνηθούν πειραματικά πάνω σε πρότυπα οι θεωρίες της αεροδυναμικής, οι οποίες τότε άρχιζαν να μελετώνται. Έτσι από μια άποψη ο α. συνετέλεσε στη δημιουργία της σύγχρονης αεροπορίας. Ανάμεσα στα μοντέλα εκείνης της εποχής έμεινε ονομαστό το πλανοφόρο του Γάλλου Αλφόνς Πενό, που πρώτος χρησιμοποίησε (1871) δέσμη από λάστιχα (τυλιγμένα) για την κίνηση του έλικα. Μετά τον Α’ Παγκόσμιο πόλεμο, όταν πια η αεροπορία προχωρούσε προς γρήγορες τεχνικές εξελίξεις, ο α. αναπτύχθηκε ως αυτόνομη δραστηριότητα και έγιναν οι πρώτοι διαγωνισμοί μοντέλων ανεμόπτερων και αεροπλάνων που είχαν κινητήρες με λάστιχο. Κατά το 1930 παρουσιάστηκαν οι πρώτοι κινητήρες με συμπιεσμένο αέρα που βρισκόταν σε ένα ορειχάλκινο δοχείο που έπαιζε συγχρόνως και ρόλο ατράκτου. Οι κινητήρες αυτοί είχαν μικρή ισχύ και άρχισαν να εγκαταλείπονται το 1935, με την κατασκευή των πρώτων κινητήρων εσωτερικής καύσης. Στο μεταξύ οι διαγωνισμοί, που στην αρχή είχαν ως αντικείμενο το μήκος της διαδρομής, μετατράπηκαν σε διαγωνισμούς διάρκειας πτήσης και αναπτύχθηκαν τρεις κατηγορίες αερομοντέλων ελεύθερης πτήσης: α) ανεμόπτερα,δηλαδή μοντέλα χωρίς κινητήρα και έλικα, που ανυψώνονται στον αέρα με ένα σκοινί, όπως o χαρταετός. Από το σκοινί αυτό αποσπώνται κατά τη βούληση του χειριστή τους και κατεβαίνουν μαλακά στη γη με κατολίσθηση. β) Μοντέλα ελαστικοκίνητα.Αυτά ανυψώνονται με την ενέργεια που μεταδίδει στον έλικα ένα σύστημα ελαστικών ινών και κατεβαίνουν με κατολίσθηση όπως τα ανεμόπτερα. γ) Μοντέλα με κινητήρα.Αυτά ανυψώνονται ταχύτατα με την ενέργεια ενός κινητήρα εσωτερικής καύσης, που λειτουργεί για χρονικό διάστημα καθορισμένο από τους κανονισμούς των αγώνων και όταν σταματήσει κατεβαίνουν όπως τα ανεμόπτερα. Όλα αυτά τα μοντέλα πρέπει να ανταποκρίνονται στους κανόνες και τους περιορισμούς της Διεθνούς Αεροναυτικής Ομοσπονδίας (Fédération Aéronautique Internationale, FAL). Τη δεκαετία 1940-50 αναπτύχθηκε μια νέα κατηγορία, τα μοντέλα κυκλικής πτήσης, που τα κατευθύνει ο αερομοντελιστής με έναν μικρό μοχλό, από τον οποίο ξεκινούν δύο ατσάλινα σύρματα συνδεδεμένα με το αεροπλάνο. Μεταβάλλοντας την κλίση του μοχλού και προς τις δύο κατευθύνσεις, ο αερομοντελιστής κινεί με τα σύρματα τα πηδάλια ύψους και βάθους και έτσι το μοντέλο, πετώντας συνεχώς κυκλικά, μπορεί να εκτελέσει πολυάριθμους ελιγμούς. Τα μοντέλα κυκλικής πτήσης, εφοδιασμένα συνήθως με κινητήρα εσωτερικής καύσης, εξελίχθηκαν σε ποικίλες κατηγορίες: 1) Μοντέλα ταχύτητας, που υποδιαιρούνται σε επιμέρους ομάδες, ανάλογα με τον κινητήρα και τον κυλινδρισμό. 2) Μοντέλα ακροβατικά, μεγαλύτερα από τα προηγούμενα και όχι τόσο γρήγορα, αλλά πολύ πιο ευέλικτα, ώστε να μπορούν να εκτελούν διάφορους ακροβατικούς ελιγμούς. 3) Μοντέλα ομαδικής πτήσης (team-racers), με τα οποία γίνονται θεαματικοί διαγωνισμοί. Συνήθως οι χειριστές εκτοξεύουν τρία αερομοντέλα μαζί, που το ένα προσπερνά το άλλο, προσγειώνονται για ανεφοδιασμό και απογειώνονται πάλι μέχρις ότου καλύψουν διαδρομή 10 χλμ. στον μικρότερο δυνατό χρόνο. Το 1950 εμφανίστηκαν τα ραδιοκατευθυνόμενα μοντέλα, που οδηγούνται από μακριά με ραδιοκύματα. Υποδιαιρούνται σε δύο κατηγορίες: απλής κατεύθυνσης, στα οποία κατευθύνεται μόνο το πηδάλιο διεύθυνσης, και πολλαπλής κατεύθυνσης, στα οποία κατευθύνονται επιπλέον το πηδάλιο βάθους, τα πτερύγια, η ισχύς του κινητήρα κλπ. Τα μοντέλα της δεύτερης αυτής κατηγορίας μπορούν να εκτελέσουν όλους τους ελιγμούς ενός κανονικού αεροπλάνου, είναι μάλιστα –καθώς βρίσκονται σε εξέλιξη– εξαιρετικά πολύπλοκα και ο χειρισμός τους παρουσιάζει αρκετές δυσκολίες. Άλλα είδη αερομοντέλων είναι: υδροπλάνα, ελαστικοκίνητα ή με κινητήρα, με ακάτους για την εκκίνηση από μια ήρεμη υδάτινη επιφάνεια, μοντέλα ελικοπτέρων, μοντέλα αιθουσών ελαφρότατα, για πτήσεις σε κλειστούς χώρους, και τέλος αρκετοί πειραματικοί τύποι. Αερομοντέλο εφοδιασμένο με κινητήρα εσωτερικής καύσεως. Ο αερομοντελισμός απαιτεί τεχνική προετοιμασία τόσο στην κατασκευή όσο και στην κατεύθυνση του αεροσκάφους από το έδαφος. ΣΧΕΔΙΑΓΡΑΜΜΑΤΑ ΑΕΡΟΜΟΝΤΕΛΩΝ

* * *

ο (Αθλ.)

το αεράθλημα ή το χόμπυ που συνδέεται με την κατασκευή αερομοντέλων.

[ΕΤΥΜΟΛ. Νόθο σύνθετο, απόδοση στα Ελληνικά ξεν. όρου, πρβλ. γαλλ. aeromodelisme].